रविन पंगेनी । मानसागरीय ज्योतिष शास्त्रमा ग्रहहरूको योग, विशेष गरी शनि र मंगलको संयोजन, जीवनका विभिन्न क्षेत्रहरूमा व्यक्तिको व्यवहार र सफलता निर्धारण गर्न महत्वपूर्ण मानिन्छ। सेना वा सैन्य सेवामा सफल हुने व्यक्तिमा विशेष प्रकारका ग्रह योगहरूको उपस्थिति अपेक्षित हुन्छ, जसले साहस, अनुशासन , दृढता, सहनशीलतार रणकौशलजस्ता गुणहरू विकास गर्छ ।
शनि र मंगलको भूमिकाः
शनि र मंगल ग्रहहरू मानिसको कर्म, अनुशासन, शक्ति, र साहससँग सम्बन्धित हुन्छन् । मंगललाई साहस, शक्ति, ऊर्जा, आक्रमण क्षमता, र रणकौशलको कारक मानिन्छ । शनिलाई अनुशासन, परिश्रम, धैर्यता, र कठिनाइहरूको सामना गर्ने क्षमता प्रदान गर्ने ग्रह मानिन्छ । शनि व्यक्तिलाई धैर्यपूर्वक, योजनाबद्ध तरिकाले काम गर्न र कठिनाइहरूलाई सहेर अगाडि बढ्न प्रेरित गर्छ ।
शनि–मंगल योगः
मानसागरीय शास्त्रमा शनि र मंगलको योगलाई विशेष शक्ति र चुनौती दुवैको सूचक मानिन्छ । सकारात्मक पक्षः यदि शनि र मंगलको योग शुभ भावहरूमा, शुभ ग्रहहरूको दृष्टिमा रहेको छ भने, व्यक्तिले जीवनमा असाधारण साहस , दृढता र रणकौशल प्राप्त गर्छ । यो योग मानिसलाई कडा अनुशासनको साथ अग्रसर बनाउँछ, जुन सेनामा अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण हुन्छ ।
नकारात्मक पक्षः यदि शनि–मंगलको योग अशुभ भावहरूमा वा अशुभ दृष्टिमा आएको छ भने व्यक्तिमा आक्रामकता, हठ र अनियन्त्रित क्रोधको प्रवृत्ति हुन सक्छ। यसले निर्णयक्षमतामा कमजोरी, अनुशासनहीनता, र अन्य मानिसहरूसँग असहज सम्बन्धको सम्भावना बढाउन सक्छ ।
सेनामा सफल हुने योगहरूः
मानसागरीय शास्त्रका अनुसार शनि र मंगलको शुभ योग विभिन्न भावहरूमा निम्न प्रकारले प्रभाव पार्न सक्छः दशम भावमा शनि र मंगलको योगः व्यक्तिलाई कर्मठ, अनुशासित, र जिम्मेवार बनाउँछ । यो योग विशेषगरी मानिसलाई नेतृत्व क्षमतामा निखार ल्याउँछ ।
षष्ठम भावमा शनि–मंगलः यो योग विशेषगरी मानिसलाई शत्रुहरूसँग लड्न र चुनौतीहरू पार गर्न योग्य बनाउँछ। यो व्यक्ति जीवनका कठिनाइहरूलाई सजिलैसँग पार गर्न सक्षम हुन्छ ।
तृतीय भावमा शनि–मंगलको उपस्थितिः व्यक्ति साहसी, धैर्यवान, र लडाकु स्वभावको हुन्छ। उसको आत्मविश्वास उच्च हुन्छ र सानो–ठूलो समस्याहरूलाई सामना गर्न सजिलैसँग सक्षम हुन्छ । मंगललाई सेना र सैनिक गतिविधिहरूको कारक मानिन्छ । यसको बलियो स्थिति व्यक्तिलाई साहसी, रणकौशल सम्पन्न, र बलशाली बनाउँछ ।
“धरणीगर्भसम्भूतं विद्युत्कान्तिसमप्रभम् । कुमारं शक्तिहस्तं तं मंगलं प्रणमाम्यहम् ।।”
(बृहज्जातकम्, मंगल स्तोत्र)
अर्थात् मंगल ग्रहको महिमा व्यक्त गर्दै उसलाई रणवीर, शक्तिशाली र साहसीको कारक मानिएको छ ।
शनि र अनुशासन
शनि ग्रह व्यक्तिलाई धैर्य, अनुशासन, र संयम प्रदान गर्छ । शनि व्यक्तिलाई कठिन परिस्थितिमा पनि आफ्नो कार्य पूरा गर्न प्रेरित गर्छ, जुन सेनामा अत्यन्तै आवश्यक गुण हो ।
“नीलाञ्जनसमाभासं रविपुत्रं यमाग्रजम् । छायामार्तण्डसंभूतं तं नमामि शनैश्चरम् ।।” (बृहज्जातकम्, शनि स्तोत्र)
अर्थात् शनि ग्रहलाई धैर्य र संयमको प्रतीकका रूपमा मानिन्छ । जसले व्यक्तिलाई कठिनाइहरूको सामना गर्न सक्षम बनाउँछ ।
दशम भावमा मंगल र शनि योगः दशम भाव कर्मको भाव हो । यस भावमा मंगल र शनि ग्रहहरूको बलियो योगले व्यक्तिलाई सैन्य क्षेत्र वा प्रशासनिक सेवामा सफलता प्रदान गर्छ । यस भावको महत्त्वको बारेमा पराशर ऋषिले “बृहद् पराशर होराशास्त्र ” मा उल्लेख गरेका छनः “दशमं कर्मभवज्ञेयं बुधाद्या वदते पुनः। कुजे वा रविजे कर्म कर्त्ता धीरः प्रशंसित ः ।।” (बृहद् पराशर होराशास्त्र, अध्याय १२, श्लोक ३४)
अर्थात्यदि दशम भावमा मंगलको स्थिति राम्रो छ भने व्यक्ति कर्तव्यपरायण, साहसी र प्रशंसनीय हुन्छ, जो सैन्य सेवामा अत्यन्त महत्त्वपूर्ण हुन्छ ।
षष्ठम भावमा मंगलको प्रभावः
षष्ठम भाव शत्रुहरूसँगको संघर्ष र प्रतिस्पर्धाको भाव हो। यहाँ मंगलको उपस्थिति शत्रुहरूलाई परास्त गर्ने क्षमता प्रदान गर्दछ। पराशर होराशास्त्रमा यसबारे
“कुजस्य षष्ठगे भावे सर्वशत्रु विनाशनम् । युधिष्ठिरेण सो ह्यस्ति सैन्याधिपतिरूच्यते ।।” (बृहद् पराशर होराशास्त्र, अध्याय १२, श्लोक ४५)
अर्थात् यदि मंगल षष्ठम भावमा बलियो छ भने व्यक्ति शत्रुहरूसँगको लडाइँमा विजयी हुन्छ र सैन्य नेतृत्वमा उच्च स्थान प्राप्त गर्छ ।
सूर्य र सैन्य सेवाः सूर्य ग्रहलाई आत्मबल र नेतृत्वको कारक मानिन्छ। सेनामा सफल हुन सूर्य बलवान् हुनु महत्त्वपूर्ण हुन्छ। बृहद् पराशर होराशास्त्रमा सूर्य सम्बन्धी“आत्मकर्मप्रवृत्तस्य भानोर्यदि बलं भवेत् । राजा वा सैन्यसेवायां जातो नेता च दीर्घकृती ।।” (बृहद् पराशर होराशास्त्र, अध्याय ९, श्लोक १७)
अर्थात् यदि सूर्य बलियो छ भने व्यक्ति सेनामा नेतृत्व गर्ने, प्रतिष्ठित, र दीर्घायु हुने क्षमता राख्छ ।
तृतीय भावमा मंगलको प्रभावः
तृतीय भाव साहस, पराक्रम, र संघर्षको कारक हो। यस भावमा मंगलको उपस्थिति व्यक्तिलाई अत्यन्तै साहसी, रणकुशल र बलवान् बनाउँछ। शास्त्रमा उल्लेख छः
“तृतीयस्थे कुजे वीर्यं पराक्रमविवर्धनम् । नृणां सेनापतित्वं च धर्मयुद्धे च जयध्वजम् ।।” (जन्माष्टकम्, अध्याय १०, श्लोक २७)
अर्थात् तृतीय भावमा मंगलको उपस्थिति साहसको वृद्धि, युद्धमा सफलता, र सेनामा उच्च पदको सूचक मानेको छ ।
अन्य ग्रहहरूको महत्त्वः
शनि र मंगलको प्रभाव मात्र होइन, अन्य ग्रहहरूको दृष्टि र योग पनि महत्त्वपूर्ण हुन्छ । सूर्यको अनुकूल स्थिति व्यक्ति नेताको गुणहरू प्रदान गर्छ । बुधको शुभ दृष्टि र अनुकूल योगले व्यक्तिलाई रणकौशल र योजनाबद्ध निर्णय क्षमतामा निपुण बनाउँछ ।
निष्कर्ष
मानसागरीय ज्योतिष शास्त्र अनुसार, शनि र मंगलको शुभ योगले व्यक्ति सेना वा सैन्य सेवामा असाधारण सफलता हासिल गर्न सक्षम बनाउँछ। यो योगले व्यक्तिलाई अनुशासन, साहस, दृढता, र आत्मविश्वास प्रदान गरेर कठिन परिस्थितिहरूमा पनि आफ्नो लक्ष्य हासिल गर्न प्रेरित गर्छ । सेनामा सफल हुनका लागि विशेष योगहरू र त्यसका लागि शास्त्रीय प्रमाणहरूको चर्चा गर्नुपर्दा, विभिन्न ज्योतिषीय ग्रन्थहरूमा केही श्लोकहरू उल्लेख गरिएका छन् जसले ग्रहयोगहरूको महत्त्वलाई स्पष्ट पार्छन् । यहाँ सेनामा सफलता प्राप्त गर्ने योगहरूलाई संकेत गर्ने केही श्लोकहरू प्रस्तुत गरिन्छ।शनि र मंगलको उचित संयोजन, साथै दशम, तृतीय र षष्ठम भावमा यी ग्रहहरूको उपस्थिति, व्यक्तिलाई सेनामा उच्च सफलता दिलाउन महत्त्वपूर्ण मानिन्छ। शास्त्रीय श्लोकहरूको आधारमा, यदि यी ग्रह योगहरू अनुकूल छन् भने व्यक्ति साहसी, अनुशासित, रणकौशल सम्पन्न, र नेतृत्व गर्ने योग्य हुन्छ, जसले सेनामा उसको सफलता निश्चित गर्दछ । लेखक दक्षिण एशियाली ज्योतिष महासंघ केन्द्रीय समितिका प्रवक्ता एवम् राष्टिय समिति नेपालका महासचिव हुनुहुन्छ ।